Üreme Sağlığı Hakkında...

Üreme Sağlığı Hakkında ‘Içten’ Sanılan 10 ‘Yanlış”

Kanser hastaları çocuk sahibi olamazlar, anne olmamış kadınlara spiral takılmaz… Üreme sağlığı hakkında toplumda ‘içten’ bilinen hatalı bilgiler anne baba adaylarının boşu boşuna üzüntü etmelerine, hatta çare için hekime başvurmada gecikmelerine bile yol açabiliyor! Sahi nedir bu hurafelerin doğruları?

Doğum kontrol hapları kısırlığa yol açar, kanser hastaları çocuk sahibi olamazlar, istenilen her yaşta anne olunabilir… Toplumda üreme sağlığı hakkında sabit olan “yanlış” bilgiler bir yanlamasına anne baba adaylarının gereksizce kaygıya kapılmalarına veya suçlanmalarına, diğer yanlamasına da ‘nasıl olsa çocuk sahibi olamayacağım’ düşüncesiyle çare için hekime başvurmakta gecikmeleri gibi ciddi sorunlara neden olabiliyor! Peki ya bu hurafelerin açık konuşmak gerekirse nedir? Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Prof. Dr. Tansu Küçük, üreme sağlığı hakkında toplumda yerleşmiş olan ‘yanlış’ bilgilerin ‘içten’larını anlattı!

1. YANLIŞ: Doğacak bebeğin cinsiyetini anne belirliyor.

DOĞRUSU: Kadının genetik yapısı 46XX şeklindedir ve tüm hücrelerinde x kromozomu vardır. Erkeklerin kalıtımsal yapısı ise 46xy’dir. Dolayısıyla bir takım sperm hücrelerinde x bazılarında ise y kromozomu vardır. Y kromozomu içeren bir sperm yumurtayı döllerse erkek bebek, x kromozomu taşıyan bir sperm yumurtayı döllerse kız bebek oluyor. Dolayısıyla doğacak bebeğin cinsiyetini kadın yok, erkek belirliyor. Tüp bebek ile seçilip yumurtaya enjekte edilen spermin kalıtımsal yapısına ise bakılamıyor. Oysa oluşan embriyonun kalıtımsal yapısı incelenerek kız veya erkek olduğu belirlenebiliyor. Cinsiyet seçimi ülkemizde yalnızca tıbbi sebeplerle yapılabiliyor.

2. YANLIŞ: Kanser hastaları çocuk sahibi olamazlar.

DOĞRUSU: Kanser tedavisi; cerrahi, kemoterapi ya da radyoterapi biçiminde uygulanıyor. Bu tedaviler, sperm ve yumurta gibi üreme hücrelerini üreten testis ve yumurtalığa zarar verebiliyor. bu nedenle çare öncesinde hastadan doku ya da hücreler alınıp -196°C de dondurularak ileride kullanılmak üzere saklanabiliyor. Bu icat çocuk yaştaki kanser hastalarına da umut oluyor. Kanser olan hastanın evli olduğu durumlarda tüp bebek teknolojisiyle embriyo olmak ve bunu benzer şartlarda dondurarak saklamak çok daha başarılı sonuçlar alınmasını sağlıyor. İyileşme tamamlandığında embriyo annenin rahmine aktarma edilerek gebelik elde ediliyor.

3. YANLIŞ: Cinsel ilişkide bulunmamak ya da gebe kalmamak yumurtaları koruyor.

AÇIK KONUŞMAK GEREKIRSE: Kız çocukları yumurtalıklarında bir milyon civarında rezerv, yani biyoloji ile ilgili çeyiz ile doğuyor. Ergenlik ile birlikte adet kanamaları ve yumurtlamaları başladığında her ay bir yumurta üretilirken, adeta bin tanesi ise ölüyor. Ve bir gün bu biyoloji ile ilgili çeyiz tükeniyor. Sanılanın aksine cinsel yaşam, gebelik sayısı veya doğum yoklama hapı kullanımı bu seyri değiştiremiyor.

4. YANLIŞ: Kalıtımsal hastalığı olanlar dinç bebek sahibi olamazlar.

AÇIKÇASI: Kalıtımsal hastalıklardan bazıları, keza anneden keza de babadan gelen hastalıklı gen olmasını gerektirirken, bazıları ise tek bir hastalıklı gen ile ortaya çıkabiliyor. Böyle durumlarda tüp bebek işlemi uygulanıyor ve embriyolar laboratuar ortamında elde ediliyor. Kalıtımsal bölümde incelenen embriyoların hangisinin sağlam, hangisinin hasta ve hangisinin taşıyıcı olduğu “Preimplantasyon Genetik Tanı” yöntemiyle saptama edilerek uygun embriyolar rahme transfer ediliyor. Aynı yöntem tamamen tehlike grubunda olan 35 yaşından büyük kadınlar da Down sendromu olmayan dinç bebekler doğurabiliyor. Preimplantasyon Kalıtımsal Tanı ile ailedeki hastalıklı bireye doku ve organ bağışı yapabilecek şekilde kalıtımsal uyumu olan bebek de elde edilebiliyor.

5. YANLIS: Sperm sayımında hiç sperm bulunmayan erkekler baba olamazlar.

AÇIKÇASI: “Azospermi” adı bahşedilen bu durum 2 esas nedenle oluşuyor: Birincisi, üretilen spermin çıkış yollarının tıkalı olması. Bu durumda testislerden biyopsi ile sperm edinmek yüzde 100 oranında başarı sağlıyor. Elde edilen sperm ya eşinin yumurtasına enjekte edilerek embriyo oluşturuluyor veya dondurularak saklanabiliyor. İkincisi ise çok eksik sperm üretildiği için sperm bulunamayan erkekler. Bu şart bazı genetik rahatsızlık veya enfeksiyon nedenliyle oluşuyor. Bu sorunu yaşayan erkeklerde bile “Mikro Tese” yöntemiyle mikroskop aşağıda biyopsi yapılarak sperm bulunabiliyor.

6. YANLIŞ: Birincil tüp bebek denemesi başarılı olmaz.

DOĞRUSU: Ülkemizde Mart 2010 tarihindeki bir yönetmelikle ana rahmine aktarma edilen embriyo sayısına düzenleme ve sınırlama getirildi. Bu düzenlemeye kadar; 35 yaşından daha genç kadınlarda 1. denemede ve 2. denemede 1 embriyo, öteki tüm durumlarda ise 2 embriyo verilebiliyor. Çoğul hamilelikleri azaltmaya karşın bu uygulamanın tüp bebekteki gebelik şansını da bir tedarik azaltması beklenebilir. Ama transfer edilecek embriyonun çok itinalı seçimi, “metabolomics” yöntemi uygulaması ya da 5. gün cenin (blastokist) transferi gibi yöntemlerle hamilelik oranı eski düzeylerde tutulmaya çalışılıyor. Zaten tüp bebek ekibinin en büyük ricası de daha birincil denemede tekil bir gebelik elde etmek.

7. YANLIŞ: Doğum kontrol hapları kısırlığa yol açıyor.

DOĞRUSU: Eski doğum teftiş hapları içinde yer alan progestinler ödem ve kilo artışına yol açıyordu. Fakat günümüzün modern hapları bu stil bağlı etkiler oluşturmuyor. Çağdaş doğum denetim hapları çok düşük doz kadınlık hormonu östrojen ve nitelikli progestin, yani yumurtlama hormonu içeriyor. Kullanılmaya başlandığında yumurtalıklar dinlenmeye çekiliyor ve yumurtlamayla birlikte yumurtalıkların yaptığı bütün hormon salgılaması duruyor. Kaynağı kadının kendi yumurtalıkları olan erkeklik hormonu androjen de salgılanmıyor; bunun sonucu olarak tüylenme ve sivilceler azaldığı gibi, adet düzensizliği sorunu da kayboluyor. Doğum teftiş haplarının kısırlık yapmaları da olası değil. Çünkü etkileri zaten yalnızca 1 gün sürdüğü için her gün alınmaları gerekiyor; bırakılınca da etkileri anında kayboluyor.

8. YANLIŞ: Ilk hamileliğini kürtajla aldıran kadınlar yeniden hamile kalamazlar.

DOĞRUSU: Gerektiği derinlikte, rahim içine hasar vermeden yapılan, içeride parça kalmayan ve enfeksiyon için önlemleri alınmış kürtajlar sonraki hamileliği zarar vermezler. Ancak, yine de andırmak gerekir fakat kürtaj bir aile planlama yöntemi değildir. Kürtaj bebeğin olağandışı olduğu durumlarda, hamileliğin anne hayatını tehdit ettiği durumlarda ve tecavüz gibi istenmeyen hamilelik durumlarında uygulanması gereken bir yöntem. Hamilelikten korunmak için modern yöntemleri tercih etmeniz gerekiyor.

9.YANLIŞ: Hamileliği önlediği için doğum yapmamış kadına spiral takılmaz.

DOĞRUSU: Spiral enfeksiyon yapmıyor fakat enfeksiyon varmış gibi bir reaksiyon doğuruyor. Bu reaksiyon sebebiyle salgılanan maddeler de rahim içini hamileliğe uyumsuz ayla getiriyor. Bu etki spiral durdukça devam ediyor, çıkarılınca düzeliyor. Ayrıca, bir takım spirallerdeki bakır sperm öldürücü etki yapıyor. Hormonlu spiraller bununla beraber rahim ağzı salgı yapısını ve rahim içini değiştirerek hamileliği önlüyor. Damar ya da karaciğer hastalığı gibi dağıtılmış nedenlerle öteki yöntemleri kullanamayan doğum yapmamış kadınlara da spiral takılabiliyor. Fakat, her 6 ayda bir teftiş edilmesi gerekiyor.

10. YANLIŞ: İstediğim her yaşta çocuk doğurabilirim.

Türkiye’de sıradan menopoz yaşı 48 yıldır. Ancak menopozdan 10 yıl öncesinden başlayarak keza doğal, ayrıca de tüp bebek aracılığıyla gebe kalmak zorlaşmaya başlıyor. O Kadar ancak 20 yaşındaki bir kadının bir aylık cinsel birliktelik sonrası hamile kalma şansı yüzde 25 iken bu kısmet 40 yaşında yüzde 5’e dek düşüyor. Dolayısıyla “çocuk da yaparım kariyer de” sıralamasında çocuğun biyolojik olarak öncelikli olması gerekiyor. Çünkü bir takım kadınlarda çoğalan erken menopoz bu planları daha da daha aşağı üst edebiliyor. Keza yumurtalıkta çikolata kisti ve sık ameliyat geçiren kadınlar ise bu konuda daha da tedbirli olmalılar.

Botextra; haber botu , film botu, dizi botu, wordpress botu.Akıllı içerik sistemi